تحقیقات نشان داده که موسیقی های آرام (مانند موسیقی
کلاسیک با تمپوی پایین ) ، آرام بخش هستند ، احساسی که از 30 دقیقه گوش
دادن به چنین موسیقی
بوجود می آید معادل آرامشی است که از خوردن یک قرص
والیوم حاصل می شد . از آنجا که در این نوع موسیقی ، شعری وجود ندارد ،
ملودی ، تن ، آهنگ و ریتم است که تاثیر گذار است و هر دو نیمکره مغز را
درگیر جریان خود می کند .
بر طبق تحقیقات مشابه ، موسیقی ممکن است تاثیر منفی نیز داشته باشد بر حسب اینکه موسیقی را خوب یا بد گوش بدهیم ، می تواند تاثیر مثبت و یا مانند زهر در بدن عمل کند . مطالعاتی که در زمینه تاثیر موسیقی بر رشد گیاهان انجام شده ، نشان داده که برای مثال ، موسیقی راک ، رشد گیاه را متوقف می کند و بر عکس ، موسیقی کلاسیک ، باعث تسریع رشد گیاه می شود . به عنوان مثال در کشور هلند برای پرورش گل در زمان های خاصی از شب برای افزایش رشد گیاهانشان از موسیقی آرام استفاده می کنند .
حواس وسیله ارتباط آدمی با عالم خارج است . اصوات موسیقی از طریق گوش به مغز می رسد و حواس و عواطف را تحریک می کند و با ایجاد انرژی موجب انگیزه و فعالیت می شوند . نغمه های موسیقی بر حسب ترکیب فواصل و ریتم دارای ارتعاشات خاصی هستند که با تحریکات ارتعاشات سلول های عصبی ، احساس و انگیزه ای را تقویت و یا منتقل می سازد .
ریتم و ملودی دو رکن اساسی موسیقی می باشند .
ریتم در موسیقی به صورت ضرب آهنگ های منظمی احساس می شود .
با موسیقی می توان ریتم های متنوعی را بوجود آورد و انرژی های مختلفی را در شنونده تحریک کرد .
کار اصلی ریتم ، تحریک و تهیج احساسات است که انرژی روانی را تولید می کند و انرژی این تحریک با کمک ملودی به جریان می افتد .
ملودی در ایجاد نوع احساس و ریتم در شدت و سرعت و یا سستی و رخوت آن نقش موثری دارد . ریتم ملودی از هم جدا نیستند . ریتم ضربان قلب و نظم هر آهنگ و ملودی محتوا و خود آهنگ است که از ترکیب اصوات بوجود می آید .
واژه شیدا در روانشناسی معرف سرخوشی و شور و نشاط بیش از حد است . سر خوشی ، هیجان بخشی احساس مدهوشی از خصوصیات تم ها شیدایی است. جنبه مدهوشی و جذبه آن آرام بخش افراد بی قرار و شیداست . از تم های شیدایی می توان برای تحریک خلق های خموده استفاده کرد .
2 ـ تم های حزین :
لحن تم های حزین غم انگیز است و شکوه و شکایت دارد و در شنونده احساس ناکامی را تداعی می کند . این تم ها بر انتقال دهنده های عصبی افراد مستعد تاثیر می کند و باعث کاهش ترشح واسطه های شیمیایی در مغز شده که در نتیجه انباشته شدن این عناصر حیاتی ، حزن و اندوه احساس می گردد.
3 ـ تم های هیجانی :
هیجان ، واکنش انفعالی ، شدید و فوری است که غالبا با تظاهرات بارز اعصاب خودکار و واکنشهای فیزیولوژیک توام است و میل به جنبش و حرکت را به وجود می آورد . از تم های هیجانی می توان با ایجاد انرژی روانی ، رغبت و انگیزه در کاهش حالات افسردگی و غمگینی بهره جست .
4 ـ تم های شاد و فرحبخش :
تم هایی هستند که شادمانی و نشاط را توام با آرامش و متانت منتقل می سازند . این تم ها باعث انبساط خاطر و سرزندگی می شوند . تم های فرحبخش احساس سرزندگی و شادمانی را برای کار و فعالیت افزایش می دهند . برای تقویت روحیه افراد یک اجتماع و سرزندگی و نشاط آنها مخصوصا کودکان و نوجوانان تم های شاد و فرحبخش بسیار مفید و سازنده هستند .
5 ـ تم های آرامبخش :
تم های مطبوعی هستند که نه تحریک کننده ، نه غم انگیز ، نه هیجانی و نه وجد آورند . متن ملایم و یکنواخت ارتعاشات آنها احساس آرامش را منتقل می کند . تم های آرامبخش به خاطر ریتم ملایم در فواصل وسیع و ارتعاشات موافق آن با استعداد مغز باعث احساس ملایمت و آرامش می شود .
برنامه ها و روشهای موسیقی درمانی متنوع و متناسب با نیاز افراد تنظیم و تدارک دیده می شود . محورهای اصلی برنامه های موسیقی درمانی شامل شنیدن موسیقی متناسب و آرام بخش و نواختن موسیقی در گروه های منظم و یا انفرادی خواندن آوازها ، ترانه های فردی و یا گروهی می باشد .
در بیماری های زیر موسیقی درمانی می تواند به خوبی مکمل یا حتی جایگزین درمان سنتی باشد : جنون جوانی (اسکیزوفرنی) ـ اختلالات خلقی (مثل افسردگی و شیدایی) ـ اختلالات شخصیت ـ اختلالات اضطرابی ـ اختلالات جسمی ـ مغز ـ سوء استفاده از مواد (اعتیاد) اختلالات خوردن و اختلالات روحی دوران کودکی .
بر طبق تحقیقات مشابه ، موسیقی ممکن است تاثیر منفی نیز داشته باشد بر حسب اینکه موسیقی را خوب یا بد گوش بدهیم ، می تواند تاثیر مثبت و یا مانند زهر در بدن عمل کند . مطالعاتی که در زمینه تاثیر موسیقی بر رشد گیاهان انجام شده ، نشان داده که برای مثال ، موسیقی راک ، رشد گیاه را متوقف می کند و بر عکس ، موسیقی کلاسیک ، باعث تسریع رشد گیاه می شود . به عنوان مثال در کشور هلند برای پرورش گل در زمان های خاصی از شب برای افزایش رشد گیاهانشان از موسیقی آرام استفاده می کنند .
حواس وسیله ارتباط آدمی با عالم خارج است . اصوات موسیقی از طریق گوش به مغز می رسد و حواس و عواطف را تحریک می کند و با ایجاد انرژی موجب انگیزه و فعالیت می شوند . نغمه های موسیقی بر حسب ترکیب فواصل و ریتم دارای ارتعاشات خاصی هستند که با تحریکات ارتعاشات سلول های عصبی ، احساس و انگیزه ای را تقویت و یا منتقل می سازد .
ریتم و ملودی دو رکن اساسی موسیقی می باشند .
ریتم در موسیقی به صورت ضرب آهنگ های منظمی احساس می شود .
با موسیقی می توان ریتم های متنوعی را بوجود آورد و انرژی های مختلفی را در شنونده تحریک کرد .
کار اصلی ریتم ، تحریک و تهیج احساسات است که انرژی روانی را تولید می کند و انرژی این تحریک با کمک ملودی به جریان می افتد .
ملودی در ایجاد نوع احساس و ریتم در شدت و سرعت و یا سستی و رخوت آن نقش موثری دارد . ریتم ملودی از هم جدا نیستند . ریتم ضربان قلب و نظم هر آهنگ و ملودی محتوا و خود آهنگ است که از ترکیب اصوات بوجود می آید .
طبقه بندی تم های موسیقی :
واژه شیدا در روانشناسی معرف سرخوشی و شور و نشاط بیش از حد است . سر خوشی ، هیجان بخشی احساس مدهوشی از خصوصیات تم ها شیدایی است. جنبه مدهوشی و جذبه آن آرام بخش افراد بی قرار و شیداست . از تم های شیدایی می توان برای تحریک خلق های خموده استفاده کرد .
2 ـ تم های حزین :
لحن تم های حزین غم انگیز است و شکوه و شکایت دارد و در شنونده احساس ناکامی را تداعی می کند . این تم ها بر انتقال دهنده های عصبی افراد مستعد تاثیر می کند و باعث کاهش ترشح واسطه های شیمیایی در مغز شده که در نتیجه انباشته شدن این عناصر حیاتی ، حزن و اندوه احساس می گردد.
3 ـ تم های هیجانی :
هیجان ، واکنش انفعالی ، شدید و فوری است که غالبا با تظاهرات بارز اعصاب خودکار و واکنشهای فیزیولوژیک توام است و میل به جنبش و حرکت را به وجود می آورد . از تم های هیجانی می توان با ایجاد انرژی روانی ، رغبت و انگیزه در کاهش حالات افسردگی و غمگینی بهره جست .
4 ـ تم های شاد و فرحبخش :
تم هایی هستند که شادمانی و نشاط را توام با آرامش و متانت منتقل می سازند . این تم ها باعث انبساط خاطر و سرزندگی می شوند . تم های فرحبخش احساس سرزندگی و شادمانی را برای کار و فعالیت افزایش می دهند . برای تقویت روحیه افراد یک اجتماع و سرزندگی و نشاط آنها مخصوصا کودکان و نوجوانان تم های شاد و فرحبخش بسیار مفید و سازنده هستند .
5 ـ تم های آرامبخش :
تم های مطبوعی هستند که نه تحریک کننده ، نه غم انگیز ، نه هیجانی و نه وجد آورند . متن ملایم و یکنواخت ارتعاشات آنها احساس آرامش را منتقل می کند . تم های آرامبخش به خاطر ریتم ملایم در فواصل وسیع و ارتعاشات موافق آن با استعداد مغز باعث احساس ملایمت و آرامش می شود .
تاریخچه پیدایش موسیقی درمانی
روشهای موسیقی درمانی
برنامه ها و روشهای موسیقی درمانی متنوع و متناسب با نیاز افراد تنظیم و تدارک دیده می شود . محورهای اصلی برنامه های موسیقی درمانی شامل شنیدن موسیقی متناسب و آرام بخش و نواختن موسیقی در گروه های منظم و یا انفرادی خواندن آوازها ، ترانه های فردی و یا گروهی می باشد .
موسیقی درمانگر ، کیست ؟
چه نوع بیماری هایی با موسیقی درمانی درمان می شوند ؟
در بیماری های زیر موسیقی درمانی می تواند به خوبی مکمل یا حتی جایگزین درمان سنتی باشد : جنون جوانی (اسکیزوفرنی) ـ اختلالات خلقی (مثل افسردگی و شیدایی) ـ اختلالات شخصیت ـ اختلالات اضطرابی ـ اختلالات جسمی ـ مغز ـ سوء استفاده از مواد (اعتیاد) اختلالات خوردن و اختلالات روحی دوران کودکی .
منبع: مجله خانواده شماره 210.
